
Adam
CALL ME
De bronzen Adam van Auguste Rodin (een Frans impressionistisch beeldhouwer). staat sinds november 1965 op het Grote Kerkplein in Zwolle. Dit klopt niet helemaal want het heeft eerst op de Grote Markt gestaan. Want in 1964 werd Adam besteld. Er mochten zes afgietsels van gemaakt worden en op dat moment bevond zich een exemplaar in het Rodin-museum en twee in de VS; de Zwolse Adam is dus de vierde gieting. Kosten toen 92000,- gulden. Het zou een onderdeel zijn van de “Beeldenroute Overijssel”. Hiervan was Dr. Hannema de initiator. Begin 1966 stonden er al zestien beelden langs de route die loopt van Kampen naar Enschede over Zwolle, Heino en Almelo en waarin Dalfsen, Ommen, Vollenhove, Blokzijl, Emmeloord en Urk nog opgenomen zouden worden. Dalfsen kreeg dat jaar een beeld van de Italiaan Mario Negro: ‘Groot Paar’. De gemeente had geen goed woord over voor het beeld, “een modern ding, waarvan je niet eens kunt zien wat het voorstelt”, en wilden het niet verzekeren. In 1974 is het overgedragen aan de Stichting Hannema de Stuers Fundatie, en staat het bij het Kasteel het Nijenhuis.
Betekenis
Rodin verbeeldde Adam niet alleen als een klassieke schoonheid met barokke spierbundels, maar ook als een kwetsbaar, schuldbewust en berouwvol mens. Het fotogenieke Zwolse ‘boegbeeld’ doet wat beeldende kunst eigenlijk altijd moet doen: voorbijgangers verleiden om even de pas in te houden en tot nadenken stemmen. Het lot van Adam is immers het lot van elk mens. De gepaste trots die Zwolle koestert voor het beeld van Rodin is in alle opzichten terecht. Met Le Penseur behoort Adam tot de meest gezichtbepalende topstukken binnen het oeuvre van de Franse beeldhouwer, die tot de allergrootsten in de geschiedenis van de beeldhouwkunst gerekend wordt en als één van de grondleggers van de moderne kunst wordt beschouwd.
Mensbeeld volgens Rodin
Adam is representatief voor het geïdealiseerde mensbeeld van Rodin. De beeldhouwer, die studeerde aan de Petite École, verbond zijn impressionistische visie en instelling met een naturalistisch romantische stijl. Hij probeerde het maximale rendement uit de werking van licht en schaduw te halen. De gladgepolijste, perfecte lichaamsvormen, de plasticiteit en het realistische en vaak erotische karakter werden in het Parijs van zijn tijd door velen als aanstootgevend ervaren.
Rodin vernieuwde de beeldhouwkunst niet alleen doordat hij nieuwe impulsen gaf aan de ruimtelijke effecten en uitstraling van zijn beelden, maar ook omdat hij in staat was de eenheid van geest en lichaam te sublimeren. Zo is de gemoedstoestand van Adam bijna letterlijk op zijn lijf geschreven.
2e Kunstenaar
In 2006 heeft Holleman een bordje op het voetstuk toegevoegd waarop staat ‘CALL ME 0900-4004242’. Wie het telefoonnummer belt, hoort een monoloog in het Engels (7 minuten), waarin deze Adam vertelt over zichzelf als beeld in de stad. Arnoud Holleman verwerkte in de monoloog gegevens over Rodin, over Adam, Zwolle en de dagelijkse gebeurtenissen op het Grote Kerkplein. Zijn inbreng was dus een geluidsband, 4 koperplaten, telefoonnummer en affichecampagne, 2006. monoloog
http://www.arnoudholleman.nl/files/pro/00002/call_me_korte_vers.mp3
Tekst monoloog
In eerste instantie merk je niet dat hij vrij kritische vragen stelt over het ontstaan van het kunstwerk en zijn plaatsing. Langzaam aan wordt het een bestseller.
Tekst
“Hé, kijk je naar mij? Waar kijk je in hemelsnaam naar! Het is niet alsof ik op de bus wacht, weet je Waar ben je in godsnaam geweest? Waar was je? Heb je enig idee hoe lang ik al wacht? En al die tijd kan ik alleen mijn voeten zien, wat straatstenen en mijn penis. Het is een totaal andere kleur dan de rest van mij. Omdat jullie mensen er niet vanaf kunnen blijven. Vertel eens, wijst het echt naar de kerk? Nou wat dan! Zonder mij zou er in de eerste plaats geen kerk zijn geweest.
Ze zeggen dat boze burgers klaagden toen ik hier voor het eerst kwam. ‘De naakte waarheid is zeker niet geschikt voor het grote publiek!’ Echt waar? Veertig jaar! Veertig jaar lang zit ik in deze positie en je voelt mijn kruis of trekt aan mijn vinger. Maar ondertussen zeg je in het openbaar plechtig dingen als ‘Adam ervaart duidelijk al schaamte voor de naderende zondeval, aangezien alles aan zijn lichaam naar binnen is gekeerd, verwrongen, gespannen en beperkt.’
Het zijn of smerige gedachten of intellectuele blabla, en niets daartussenin. Kijk dichterbij. Dichter bij. Kijk me aan! Hoor je me?! Als er een reden is om me te schamen, dan ben jij het. De enige reden dat ik voor het gemeentehuis sta, is omdat ik toevallig ‘gemaakt’ ben door een wereldberoemde beeldhouwer: Rodin, het genie van diepe emoties en existentiële gebaren. Ja klopt. Zoals ik hier sta, is Rodin de enige persoon die nog nooit een vinger op mij heeft gelegd. Hij was al een halve eeuw dood toen ik werd gecast.
Maar wie maakt het uit. Oh la la, Rodin! Dat heeft een goede plek nodig: midden in het centrum, midden in het centrum. Alles ter ere van de commissaris van de Koningin, Ridder de van der Schueren, bij zijn pensionering. Iedere Overijsseler doneerde een kwartje als collectief gebaar van dankbaarheid. Symbolisch gezien betaalde het bedrijfsleven het grootste deel.
Ridder de van der Schueren had een motto. ‘De mens leeft voort door de vruchten van zijn arbeid’. Er is geen ziel meer die de moeite neemt om zijn naam op de kleine plaquette te lezen. En dan was er Dirk Hannema, een goede maat van Ridder de van der Schueren. Hannema is degene die me hierheen heeft laten brengen, maar twee van de vruchten van zijn arbeid hebben zijn hele leven zuur gemaakt: Eerst om aan de verkeerde kant tijdens de oorlog te staan en ten tweede was het een verkeerde beslissing om het schilderij “De mannen van Emmaus van Vermeer” aan te schaffen, dat bleek te zijn geschilderd door Han Van Meegeren.
Later zag Hannema Vermeers overal. De intuïtie van een in diskrediet geraakte museumdirecteur die op hol slaat. Zijn hele leven een fixer. Hij had zijn connecties bij Musée Rodin. Dat is de enige reden waarom ik hier sta: Prestige – ik zou het begin zijn van een beeldenspoor dat door het geheel loopt – nou ja, Hannema was natuurlijk een homoseksueel! Hij had gemakkelijk Balzac of De Denker kunnen kopen, maar in plaats daarvan koos hij mij. Begin jaren zestig was het hele oeuvre van Rodin te koop. Hij omringde zich altijd met knappe jonge mannen. Hij heeft er alleen nooit iets mee gedaan. Niet toccare. Hij was een estheet. Getrouwd met zijn hond: Jeroen Briard de la Richesse
Ik vraag me af hoe hij onderhandeld heeft met het Musée Rodin? Ik wed dat niemand daar ooit van Zwolle had gehoord. En hoe moest Parijs weten hoe men het in Nederland tijdens de oorlog mis kon hebben. Ook het Musée Rodin doet tegenwoordig nogal summier over zijn verleden. Archieven hebben altijd skeletten in de kast. We werden met honderden tegelijk gecast.
Alsof Rodin zich in 1881 zorgen maakte over het aantal gemaakte kopieën! Als de staat in die tijd had besloten dat ik op elk dorpsplein in Frankrijk met mijn penis naar de kerk zou gaan staan, zou Rodin dat graag gedaan hebben. Wie geld had, mocht er zoveel kopen als ze wilden
Maar nu? Ooh La La. Rechtszaken hier, rechtszaken daar. Over zogenaamde ‘authenticiteit’. Allemaal vanwege een wet die bepaalt dat maximaal twaalf reproducties van een werk de status van authentiek kunstwerk behouden. Waarom? De hand van de meester is herkenbaar in elke cast, toch?
Er zijn vervalsingen bekend waarop niet de naam van Rodin is vervalst, maar eerder de naam van de caster, om ze er authentiek uit te laten zien. 800 uur hard en anoniem werk aan de caster. Mannen die zich in een vroeg graf werkten voor een fractie van de 90.000 gulden die het Musée Rodin over mijn rug verdiende. Leven ze voort van de vruchten van hun arbeid? Echt niet. Zij zijn degenen die het werk deden waar Rodin voor getekend had. Zijn handtekening is niet voor niets zo groot. Alle twijfels moeten worden uitgewist. Een echte Rodin, de man die in klei modelleerde om God te evenaren. De man die God wilde evenaren door de vruchten van zijn arbeid. Copyright Musée Rodin, 1964. Mijn papieren zijn in orde. Ik ben in orde, volledig legitiem. Oprecht. Ik zal niet verbannen worden. Als dit het paradijs is, laat me er dan uit.”
Arnoud Holleman
Arnoud Holleman heeft gestudeerd aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunst in Den Haag, waar hij cum-laude afstudeerde, en daarna aan de Rijksacademie van Amsterdam. In zijn carrière heeft hij zich bezig gehouden met beeldende kunst en installaties maar ook met theater en televisie. In zijn kunst is het terugkerende thema de hedendaagse betekenis van het kunstenaarschap.
Zijn visie op het beeld “Het zijn of smerige gedachten of intellectuele blabla, en niets daartussenin. Kijk dichterbij. Dichter bij. Kijk me aan! Hoor je me?! Als er een reden is om me te schamen, ben jij het. De enige reden dat ik voor het gemeentehuis sta, is omdat ik ‘gemaakt’ ben door een wereldberoemde beeldhouwer: Rodin, het genie van diepe emoties en existentiële gebaren. Ja klopt. Zoals ik hier sta, is Rodin de enige persoon die nog nooit een vinger op me heeft gelegd.”
©Ed van der Post