DE KRUISKUIL

DE KRUISKUIL OP DE STAPPENBELT

Het vier gemeenten punt in Lemelerveld werd in oude stukken en markeboeken omschreven als de paal in ‘Kruiskuil op de Stappenbelt’ en was gelegen naast de Stappenhof. Deze kruiskuil was geplaatst in een uitgestoven kuil, genoemd in de volksmond “”op de Stappenbelt”. De grenzen tussen de marken werden vroeger aangegeven door markepalen (laekepalen) van hout of steen. Ook werden hiervoor grote veldkeien, opgeworpen zandhopen, of kuilen in de vorm van een kruis (kruiskuilen) gebruikt. Vaak werden deze grenspalen wel eens heimelijk verplaatst of verbrand. (burenruzie)  Maar deze paal niet! Volgens het historisch groep Dalfsen zegt de oude benaming ‘Kruiskuil’ dat er vermoedelijk in de Middeleeuwen een land- of wegkruis op de Stappenbelt heeft gestaan.

Maar dat is de vraag. Meestal werden deze wegkruisen – en vaak ook kapelletjes – geplaatst, daar waar oude wegen samenkwamen of wegen elkaar kruisten. Deze wegkruisen of veldkruizen kwamen voornamelijk voor in katholieke streken als een veelvoorkomend gedenkteken op de kruising van wegen en straten. Het is een religieuze uiting die de voorbijganger eraan herinnert dat Christus aan het kruis is gestorven.  Wegkruizen bestaan in houten, gietijzeren en stenen varianten. Ze werden geplaatst door rijke personen, vaak boeren, of door buurtverenigingen die hiervoor geld inzamelden.  Vaak was het een onderdeel binnen het traject van een processie die veelal gewone wegen en verkeersroutes volgen. Het landschap geeft daarbij in de regel een dwingende route aan, bepaald door de aanwezigheid van natuurlijke elementen of barrières en het voorkomen van menselijke elementen als gebouwen of kerken e.d. Een aantal van deze elementen behoort in het traject te zijn opgenomen om als statie of rustplaats te functioneren. Het kunnen kerken, kapellen, wegkruisen of heilige bomen zijn.

De vier gemeenten

Als een wegkruis buiten de bebouwde kom geplaatst is, spreekt men van een veldkruis.  Voornamelijk in Limburg en Twente hebben deze wegkruisen gestaan, en tijdens de Reformatie zijn ze voor een groot deel verdwenen, en vervangen door een paal.  De Kruiskuil  was vóór de Franse tijd ook het grenspunt tussen Ommen en Dalfsen. Na  de Franse tijd, in 1818, is ditzelfde punt opnieuw gebruikt als grenspunt tussen de gemeenten Dalfsen, Heino, Ommen en Raalte .Het is dus een markante plek. Blijkbaar moest er iets nieuws komen?? Want na de gemeentelijke herindeling in 1997 kwam Lemelerveld geheel onder de gemeente Dalfsen te vallen. Omdat dit voor de geschiedenis van Lemelerveld toch een belangrijke plaats is werd er besloten een kunstwerk te plaatsen.

Wim Spijkerman

Het initiatief kwam van de ondernemers vereniging lemelerveld.  Deze schreef een prijsvraag uit en uit een van de vier inzendingen van Wim Spijkerman werd uiteindelijke deze serie schijven gekozen. Wim Spijkerman, als vakman (metaalbewerking)  ging er mee aan de slag en ontwierp en maakte het kunstwerk met vier schijven, die de vier gemeenten waaronder Lemelerveld viel, symboliseren. De wapens van de vier gemeentes zijn te zien op deze schijven. Het kunstwerk is van roestvrij staal. De wapens zijn nog met de hand erin gegraveerd. Op 16 april 1999 werd door burgemeester Elfers van Dalfsen en burgemeester  Kobes van  de  gemeente Ommen, en wethouder  Elshof van de gemeente Raalte op de hoek van de Zennepweg en Grensweg het nieuwe kunstwerk onthuld.

Duidelijk is dat de functie van bewegwijzering niet van toepassing is op dit kunstwerk. Je kunt de verkeerde kant worden opgestuurd. Het is een kunstwerk geen paddenstoel??