VR en AR

Augmented Reality (AR) en Virtual Reality (VR) kunst zijn twee innovatieve vormen van digitale kunst die de manier waarop we kunst ervaren en ermee omgaan, veranderd. Hoewel ze beide gebruikmaken van immersieve technologieën, zijn er belangrijke verschillen.

Virtual Reality (VR) Kunst

VR-kunst transporteert de kijker naar een volledig gecreëerde, digitale wereld. Door middel van een VR-headset (zoals een Meta Quest, HTC Vive of PlayStation VR) word je volledig ondergedompeld in een driedimensionale, computergegenereerde omgeving. Je ziet niets van je fysieke omgeving; je bevindt je volledig in de virtuele ruimte.

Kenmerken van VR-kunst:

• Volledige immersie: De gebruiker wordt volledig afgesloten van de fysieke wereld en bevindt zich in een kunstmatige omgeving.
• Interactief: Vaak kunnen gebruikers interageren met de virtuele kunstwerken, door eromheen te bewegen, objecten te manipuleren, of zelfs te “schilderen” of “beeldhouwen” in 3D.
• Grenzeloze creativiteit: Kunstenaars zijn niet gebonden aan fysieke beperkingen zoals zwaartekracht, materialen of ruimte. Ze kunnen fantastische, onmogelijke werelden creëren.
• Voorbeelden: Denk aan virtuele galerieën waar je doorheen kunt lopen, interactieve sculpturen die van vorm veranderen, of zelfs hele verhalende ervaringen waar je deel van uitmaakt. Software zoals Tilt Brush (waardoor je in 3D kunt schilderen) heeft veel VR-kunstenaars geïnspireerd.

Augmented Reality (AR) Kunst

Wat is het? AR-kunst voegt digitale elementen toe aan de werkelijke wereld, waardoor de fysieke realiteit wordt “verrijkt” of “aangevuld”. In plaats van je te transporteren naar een nieuwe wereld, legt AR digitale informatie (zoals 3D-modellen, animaties, geluiden of teksten) over je live-weergave van de realiteit. Dit wordt vaak ervaren via de camera van een smartphone of tablet, maar ook via speciale AR-brillen.

Kenmerken van AR-kunst:

• Verrijking van de realiteit: De echte wereld blijft zichtbaar en vormt de basis, waaraan digitale lagen worden toegevoegd.
• Toegankelijkheid: Vaak is een smartphone of tablet voldoende om AR-kunst te ervaren, waardoor het toegankelijker is voor een breder publiek dan VR.
• Contextueel: AR-kunst kan reageren op de fysieke locatie of omgeving. Een virtueel kunstwerk kan bijvoorbeeld verschijnen op een specifieke plek in een stad, of een schilderij in een museum kan extra informatie of animaties tonen wanneer je ernaar kijkt met een AR-app.
• Voorbeelden: Populaire voorbeelden zijn Instagram- en Snapchat-filters die digitale objecten op je gezicht of in je omgeving plaatsen. In de kunstwereld zie je AR-kunstwerken die bovenop bestaande gebouwen verschijnen, virtuele sculpturen in openbare ruimtes, of interactieve lagen over traditionele schilderijen.

Waarom zijn ze belangrijk in de kunst?

Zowel AR als VR openen nieuwe mogelijkheden voor kunstenaars en publiek:

• Immersie en betrokkenheid: Ze maken kunstwerken die veel interactiever en immersiever zijn dan traditionele media, waardoor de kijker een actievere rol krijgt. Een museum kan hoge ogen gooien met immersieve belevingen. Van klassieke tot moderne kunst, van bekende kunstenaars tot opkomende talenten – de immersive experience biedt voor iedere stroming een unieke publieksbeleving.
• Nieuwe vormen van expressie: Kunstenaars kunnen verhalen vertellen, emoties oproepen en ideeën verkennen op manieren die voorheen onmogelijk waren.
• Democratisering van kunst: AR-kunst kan openbare ruimtes transformeren in kunstgalerieën, waardoor kunst toegankelijker wordt voor iedereen, zonder muren of toegangsprijzen. VR-musea maken kunstcollecties wereldwijd beschikbaar vanuit huis.
• Vervaging van grenzen: Ze vervagen de grenzen tussen de fysieke en digitale wereld, en dagen onze perceptie van ruimte en realiteit uit.

Kortom, AR en VR-kunst zijn aan het front van technologische innovatie in de kunst, en bieden fascinerende nieuwe manieren om creativiteit te uiten en te ervaren.

Technologie kan cultuur inclusiever maken. Maar dan moet de technologie zelf ook volgens inclusieve ontwerpprincipes worden gemaakt. Landelijke subsidie en ondersteuning is aanwezig hiervoor.